Wilgen algemeen

Iedereen heeft in zijn leven wel eens van de wilg "gesnoept". Al eeuwen lang dicht men aan het aftreksel van wilgensap verzachtende eigenschappen toe bij onder meer jicht en kiespijn, maar toen dr. Felix Hoffman, een Duits chemicus werkzaam bij Bayer, in 1897 de stof acetylsalicylzuur in pure vorm uit de schors van een wilg had geïsoleerd, kon de pret pas echt beginnen.

Ter bestrijding van vele 'huis-, tuin- en keukenpijntjes' wordt sindsdien wereldwijd gebruik gemaakt van dit zuur. Bayer registreerde het middel onder de naam Aspirin, Aspirine dus. Al meer dan een eeuw is deze stof de mens ten dienste en als we de recente ontdekkingen moeten geloven ligt er opnieuw een glansrijke toekomst voor dit middel, gewonnen uit de bast van deze veelzijdige boom.

Naast het nut als 'medicijnboom' kent het geslacht nog vele andere toepassingen. Opgravingen hebben duidelijk gemaakt dat de vroege mens al gebruik maakte van wilgenhout voor hun vissers- en jagersuitrusting. De Romeinen maakten er ondermeer hun strijdschilden, roeiriemen en geraamten voor vissersboten van.

Van de takken en tenen (het zogenaamde rijshout) werden in het verleden grote hoeveelheden manden, fuiken, beschoeiingen, afrasteringen en zinkstukken voor waterwerken gemaakt.
Boeren zorgden ervoor dat er altijd wel wat rijshout rondom het erf stond om stelen voor gereedschappen, bezems, spaden en schoppen van te maken. Geriefhout noemden ze dat.

Stamhout van de wilg wordt nog steeds gebruikt voor ondermeer de papierindustrie, triplexindustrie en speelgoed. Ook kleur- en looistoffen worden heden ten dagen nog gewonnen uit wilgenhout.
En tenslotte moeten we natuurlijk onze wereldberoemd geworden houten schoeisel niet vergeten. De klomp, jawel, gemaakt van wilgenhout.

Een grote rol speelt de wilg verder nog bij het verstevigen van rivieroevers en slootkanten waarbij het uitgebreide wortelnet van de boom, grond en zand vasthoudt en zo het afkalven belet. Het wortelstelsel van de boom is diep verankerd in de bodem waardoor ze veel wind kunnen verdragen. Op het platte land doen ze dan ook vaak dienst als windbreker.

Hoewel er nog steeds veel wilgenhout gekapt wordt komt het gbruik ervan tegenwoordig steeds minder voor vanwege de ontwikkeling van modernere materialen. Toch is er recentelijk weer een trend ingezet naar het toepassen van natuurlijke materialen. Het hout van de wilg kan hier uitstekend in voorzien.

Vermoedelijk stamt het woord wilg af van het Angelsaksische 'welig'. Het Latijnse 'Salix' kan zijn overgenomen van het Oudindische 'salia-m' wat water betekend. Naast het veel gebruikte 'welig tieren' hebben we in het Nederlands tenminste twee spreekwoorden; dan is de duivel in de wilgen; Een heftig reactie wordt verwacht, de poppen aan het dansen zogezegd.

De harp of de lier in de wilgen hangen; de dichtkunst vaarwel zeggen. (zie Ps.137:2) Men kan zonodig vrijelijk het woord harp of lier vervangen.

Wilgen behoren tot de Salicaceae (salix) familie, de familie van de wilgachtige. Tot deze familie behoort ook de populier. Het bestaat uit circa 350 soorten struiken of bomen die over nagenoeg het hele Noordelijk Halfrond zijn verspreid. Hun uiterlijk varieert van kleine kruipende struiken tot forse bomen.

Door natuurlijke kruisingen en menselijk klonen is het soms moeilijk om het soort vast te stellen. De meest voorkomende wilgensoorten in Nederland zijn de treur -, kraak -, schiet -, bind -, kat -, amandel - en boswilg.

© biesbosch.nu / laatste update: 2007-04-12

© biesbosch.nu 2024