Koolzaad (Brassica napus)

Koolzaad (Brassica napus) is een plant uit de kruisbloemenfamilie (Brassicaceae).

Uit het zaad wordt koolzaadolie getrokken die vele toepassingen heeft. Van koolzaadolie kan ook biodiesel gemaakt worden. Daarnaast kan het ook in pure vorm of vermengd met dieselolie in (aangepaste) dieselmotoren gebruikt worden. De vezels die na persing overblijven zijn gewild als krachtvoer voor het vee. In de maanden april en mei zijn de helgele velden van verre zichtbaar en trekken veel dagjestoeristen. Een hectare winterkoolzaad brengt ongeveer 4500 kilo zaad op en zomerkoolzaad een derde minder. Het koolzaad bevat 40 tot 45% olie.

'Canola' is een genetisch gemanipuleerde variant van koolzaad. Deze vorm mag in Europa niet verbouwd worden maar de olie wordt wel uit Noord-Amerika ingevoerd. (Canola = CANadian Oil Low Acid.) In de Verenigde Staten wordt alle koolzaadolie (Engels: "Rapeseed Oil") om marketingredenen onder de naam Canola-olie op de markt gebracht, ook als het niet van de Canola-variant is geproduceerd. Dit in verband met de negatieve betekenis van het woord "rape" (Nederlands: verkrachting).

De grootste koolzaadproducenten zijn (cijfers 2005) Indië (7,3 miljoen Ha), China (7,2 miljoen) en Canada (5,5 miljoen), tezamen goed voor bijna driekwart van de wereldproductie. De productie in de EU was anno 2007 6,7 miljoen Ha, een stijging van 2 miljoen hectare in twee jaar, en de productie in 2005 lag zo'n 2,6 miljoen hoger dan die 20 jaar eerder. De grootste producenten binnen de EU zijn Frankrijk, Duitsland, Polen en het Verenigd Koninkrijk. De productie in België besloeg in 2007 ruim 10.000 hectare. In Nederland werd op 4000 Ha koolzaad verbouwd.

In Nederland werd het gewas met name in de provincie Groningen en de Flevopolder enkele decennia geleden relatief veel geteeld. In de Flevopolder was het zeer geschikt om de bodem bewerkbaar te maken voor verdere landbouw na de inpoldering. In het midden van de twintigste eeuw werd maar liefst 30.000 hectare bebouwd. Toen petroleum de prijs deed dalen liep de verbouw terug tot 6000 hectare omstreeks 1985. In Nederland wordt overwegend winterkoolzaad verbouwd.

Winterkoolzaad wordt gezaaid van half augustus tot begin september en geoogst van begin juli tot en met de derde week van juli. Zomerkoolzaad wordt van maart tot 10 april gezaaid en geoogst van half augustus tot eind augustus. Zomerkoolzaad heeft een kort groeiseizoen en brengt daardoor minder op.

In 2003 besloeg het areaal in de provincie Groningen zo'n 600 ha. In 2004 is dit gegroeid naar 1200 hectare. Het gewas lijkt dus met een terugkeer bezig. Dit heeft voornamelijk te maken met een groeiende interesse in koolzaadolie. Verreweg het merendeel van de velden ligt in het Oldambt (Oost-Groningen) met enkele percelen in Noord-Groningen.

© biesbosch.nu / laatste update: 2009-06-06

© biesbosch.nu 2024