Infrastructuur en sociale ontwikkeling
De Werkendamse mens is van huis uit geen boer. Boerenbevolking moest dus van elders komen. Onder de eerste boerenbevolking, in de negentiende eeuw, zaten veel Brabanders en boeren uit Zuid-Holland. Langzaam vormde zij de Noordwaard om van een griend en riet gebied in een akkerbouwgebied waarin de hooibouw een grote rol speelde.

Een boerderij in de Biesbosch betekende, tot de ruilverkaveling in 1970, een zeer geïsoleerd bestaan met een constante dreiging van het water. Verbazingwekkend weinig mensen hebben door toedoen van het water het leven verloren. Het meest schrijnende voorbeeld is het overlijden van Johanna Schippers-Bruijstens die samen met haar 6 kinderen in de stormnacht van 24 februari 1837 verdronk.

Wanneer aan het eind van het jaar de seizoenskrachten de polder verlieten, bleef de boer met zijn gezin in alle eenzaamheid achter. Dit werd veel vrouwen te zwaar. Zeker voor de gezinnen die de kinderen naar school wilden laten gaan en voor hen een kostgezin op moesten zoeken aan de vaste wal. Het is niet verwonderlijk dat veel vrouwen hun kinderen achterna trokken en samen op de vaste wal gingen wonen. De boer bleef dan alleen achter. Het verloop onder pachters is in de 19e eeuw erg hoog.

Een kleine verbetering trad op toen in 1896 op de Kievitswaard een schooltje werd geopend. Het gebouw vervulde al snel de rol van gemeenschapshuis. Allerlei avonden voor ontspanning, zoals lezingen en kerstvieringen vonden daar plaats. Afhankelijk van het schoolhoofd werden ook verenigingen opgericht. Een koor, een fanfare en allerlei verenigingen vonden daar een onderkomen. Gedurende een periode van ca. 25 jaar vindt ook de kerk een onderkomen in het schoolgebouw.

Voorafgaand aan de opening van de school was een strijd voor onderwijs gevoerd die bijna 30 jaar duurde. Doordat de meeste bewoners pachters van de Kroondomeinen waren, hebben zij uiteindelijk van het recht gebruik gemaakt om rechtstreeks Koningin Emma te benaderen en haar het probleem voorgelegd. Emma besloot hierop uit privé vermogen een bedrag van fl. 3000,- te schenken om de bouw van de school te realiseren en door haar bemiddeling stelde Rijkswaterstaat een stuk grond ter beschikking. De tocht naar school is voor de meeste kinderen erg lang. Met bootjes of pontjes over de vele killen, dwars door glibberige polders kon de wandeltocht makkelijk een uur of anderhalf duren.

De boeren zijn gewend om hun eigen boontjes te doppen. Boodschappen doen, een bezoek aan dokter of tandarts en de kerkgang waren tijdrovende aangelegenheden die geregeerd werden door de tijdloze beweging van eb en vloed.

Als het hard gevroren had en het water in de Biesbosch niet meer bevaarbaar was, waren de bewoners helemaal van de buitenwereld afgesloten. Het ijs bestaat uitsluitend uit schotsen die als gevolg van de getijdenbeweging moeilijk aan elkaar vriezen. Dit was ook het geval tijdens de winter van 1956. Een boer, met een gezin van vijf personen, had op een dag niet meer dan een brood in huis. Verder was er geen eten meer beschikbaar. Tot overmaat van ramp kwamen er op diezelfde dag ook nog dertien griendwerkers bij hem om eten aankloppen. De boer belde de burgemeester om hem te vragen wat hij nu moest beginnen. De burgemeester beloofde zijn best te doen om een helikopter te charteren die de boeren in het gebied van eten zou kunnen voorzien. Van de helikopter hebben ze nooit iets ontdekt. Toen de nood op zijn hoogst was heeft een van de mannen zich met een brede lange plank op de ijsschotsen gewaagd. Na veel moeite is hij er in geslaagd om eten te bemachtigen.

Het ergst van al vonden de boeren nog, dat er voor de radio nog een grote actie op touw werd gezet voor voedsel voor de in de Biesbosch in nood verkerende vogels.

Natuurlijk moeten de bewoners van de Biesbosch zich nog steeds extra inspanningen getroosten om hun kinderen naar school te brengen en boodschappen in huis te halen. Maar ze beschikken natuurlijk over een auto, een pc en internet. Hoewel sommigen in letterlijke zin nog op een eiland leven, is wereld toch meer binnen handbereik.

© biesbosch.nu 2024