Kano
Boomstamkano van 7000 jaar oud
In april 1998 kwam tijdens de opgraving bij Hardinxveld-Giessendam (traject van de Betuwe spoorlijn) een boomstamkano te voorschijn. Het vaartuig is gemaakt uit een rechte stam van een linde. De lengte bedraagt ongeveer 5.55 m, de breedte ongeveer 55 cm. De stam is uitgehold tot een wanddikte van slechts enkele centimeters.

Datering.
De kano ligt circa 9 m beneden NAP, in een kleipakket met een geologische datering van ruim 7000 jaar, oftewel de periode die bekend staat als het Laat Mesolithicum. Deze datering berust op de ouderdom van de klei afzetting, in relatie tot de (goed bekende) curve van het verloop van de stijging van de zeespiegel en van het locale grondwater.

Berging
De kano was door het eeuwenlange verblijf in de grond erg zacht geworden. Om uit elkaar vallen te voorkomen is de kano, samen met de omliggende grond, als een blok gelicht. Dit 'blok' dat ongeveer 15 ton woog, is overgebracht naar het NISA. Hier is het vaartuig uitgegraven, gedocumenteerd, geconserveerd en gerestaureerd.

Conservering.
De kano was verzadigd met water. Dit kan 80% of meer van het totale gewicht uitmaken. Droogt het hout te snel aan de lucht, dan kan extreme krimp en vervorming optreden. Het doel van conservering is het hout zodanig te behandelen dat de vorm wordt gestabiliseerd en het hout aan lucht, wisselende temperatuur en vochtigheid kan worden blootgesteld. De kano is geïmpregneerd met Polyethyleenglycol (PEG), een wasachtige substantie, die de plaats van het water in het hout heeft overgenomen. Dit proces heeft ongeveer 1,5 jaar in beslag genomen.

Restauratie
Momenteel wordt er in het restauratie atelier hard gewerkt aan de restauratie van de 7000 jaar oude boomstamkano. Als eerste wordt het hout goed schoongemaakt en de overtollige PEG verwijderd.
Vervolgens wordt het hout met een bleekmiddel behandeld om zoveel mogelijk de oorspronkelijke houtkleur te herstellen. Daarna kan worden begonnen met het lijmen van de diverse stukken hout en het terugplaatsen van de zijkanten.

De boomstamkano
De boomstamkano is een van de oudste en meest verspreide typen vaartuig, en wordt in sommige delen van de wereld nog steeds gemaakt. In Europa zijn boomstamkano's tot het begin van de twintigste eeuw in gebruik geweest, onder andere in Zwitserland en Oostenrijk. De kano van Hardinxveld-Giessendam behoort tot de oudst bekende kano's. Een ander beroemd Nederlands exemplaar is de kano van Pesse (Drenthe) uit ongeveer 7000 v Chr.
Het is waarschijnlijk dat kano's in het Mesolithicum hoofdzakelijk bij de visvangst en de jacht werden gebruikt en om brede rivieren over te steken.

De kano's uit deze tijd zijn al enigszins verschillend van vorm, hoewel deze natuurlijk altijd wordt bepaald door het gebruikte materiaal: een enkele en unieke boomstam.
Men gebruikt in deze tijd vooral zachte houtsoorten zoals els, populier en vooral linde. Het uithollen gebeurde met stenen bijlen en door branden.

Met dank aan het ROB

© biesbosch.nu 2024