De
eeuwige Vrouwenhemel
Hannie Visser-Kieboom
Veel is er geschreven over de
Biesbosch, over zijn griendwerkers, de armoede en het harde leven in
die woeste wildernis. Over de slechte behuizing, in de keten waar de
ratten talrijker waren dan de bewoners. Maar hoe zat het eigenlijk
met de vrouwen die een hele week alleen achterbleven in het dorp met
de kinderen, terwijl hun mannen zwoegden in de Biesbosch of als
rijswerkers naar elders trokken om aan de dijken te werken.. Het
leverde het dorp Werkendam de naam Vrouwenhemel op, het is zelfs
terug te vinden op wikipedia. Niet iedereen is gecharmeerd van de
naam Vrouwenhemel, sommigen spreken liever van Vrouwendam.
 |
|
Enkele
vrouwen voor het winkeltje aan de Hoogstraat in Werkendam.
Copyright Uit het boek Meuzziken in Argentinië.
|
In het Vrije Volk van donderdag 12
november 1953 is een artikel terug te vinden over die vrouwen. Juist
in 1953 trekken veel mannen het dorp uit om in Zeeland de schade van
de watersnood te herstellen. “Het is altijd zo geweest. Toch wennen
zij er niet aan, die vrouwen. Als klein meisje zag zo’n vrouw al,
hoe haar moeder het koffertje klaar maakte voor haar vader. Later
toen zij groot geworden was, hielp zij mee alles gereed te maken
voor het vertrek van haar verloofde en nu pakt ze koffers is voor
haar man en haar zoons. En dan is het weer uitpakken, de kleren
wassen en weer inpakken. Telkens opnieuw”. Overigens is het
opvallend dat in dit krantenartikel wordt gesproken over een
koffertje. Mogelijk was dat in 1953 ingeburgerd geraakt, maar in
vroeger tijden nam de griend- of rijswerker zijn spullen natuurlijk
mee in een kist.
 Één
van de vrouwen waarover in het Vrije Volk wordt geschreven is An
Ippel-Rijkers (1901-1984). “Het is vooruitzien zegt vrouw Ippel. Er
moet ook geld zijn om straks nieuwe kleding te kopen voor de mannen.
Laarzen, klompen, oliepak, ondergoed en een goede warme trui”. Toch
lijkt ze niet ontevreden, voor de oorlog was een verblijf van zes
weken elders niet ongewoon, later werd het drie weken, toen veertien
dagen en in 1953 een week. Alleen wanneer het nodig is, blijven ze
langer weg. “Vrijdags worden ze meestal thuis verwacht. Het huis is
netjes. De vrouwen van Werkendam staan erop dat, als de mannen
terugkomen het werk aan kant is. Dus moeten zij tijd hebben om op
hun gemak een ‘bakske te doen’. Dan zou het niet prettig zijn om de
gehele dag te lopen werken. Dat neemt niet weg dat ze zaterdagmiddag
aan het braden zijn. Want dan wordt het spek gebakken dat de mannen
in hun koffer meenemen voor de gehele week. Ze zorgen er ook voor
dat de mannen iet weg zullen gaan zonder thee, suiker of koffie.
Voor het overige eten zorgt de kok in de keet.
De vrouw, al heeft ze geen verstand van zinkstukken, ze leeft mee.
Ze voelt in zich de energie om mee te vechten tegen de eeuwige
vijand van het land, de zee. Ze begrijpt daarom haar man. Ze
verstaat zijn moraal en kent zijn ogen, die gewend zijn om naar de
golven te kijken. Zij, de vrouw van Werkendam, maakt het mogelijk
dat de man telkens weer weg kan gaan en zijn werk kan doen, zoals
het moet”.
 Één
van de buitenafwerkers uit vroeger tijden was Kees van Oord.
“Jarenlang heb ik met plezier bij Van Oord gewerkt. Het was een
goeie baas, met Kerst mochten we altijd een week naar huis als we in
het buitenland zaten”. Van Oord, een verre neef van de directeuren
van het familiebedrijf, werkte jarenlang in het baggerwerk. Europa,
Afrika, maar ook in Nederland. “Altijd buitenaf, dat was je gewend.
We hebben weleens in Wissekerke gezeten en dan reden we iedere avond
naar huis. Maar we waren toch liever de hele week van huis, ook de
vrouw had dat liever”.
Veel mannen werken al lang niet meer
een hele week ‘buitenaf’ zoals in Werkendam in de volksmond werd
gesproken over de griend- en rijswerkers die een week of langer weg
bleven voor hun werk. Toch is de naam Vrouwenhemel nog lang niet
vergeten. Sterker nog, hij lijkt voor eeuwig verbonden aan het
rivierdorp. Zeker sinds het vroegere café van Mooi Maaike de naam
‘Vrouwenhemel’ kreeg.
Hannie Visser - Kieboom
Reageer op dit artikel
 |
Biesbosch.nu in
samenwerking met: |
 |
|
De
vereniging werkt aan onderzoek en behoud van historisch
erfgoed en het bevorderen van belangstelling voor
historische onderwerpen.
www.historiewerkendam.nl |
|
