Op 1 oktober 2001 lag professor Henderikx zijn werkzaamheden als hoogleraar in de Nederzettingsgeschiedenis van de Nederlanden in de Middeleeuwen aan de Universiteit van Amsterdam neer. Ter gelegenheid hiervan hebben collega's en vrienden een bundel samengesteld met een keuze uit zijn publicaties.

Het resultaat is een prachtig overzicht van verschillende onderwerpen die verband houden met de ontstaansgeschiedenis van de veengebieden in de Rijn-Maasdelta en Zeeland. Met name de artikelen over de ontginningen van de Rijn/Maasdelta door de eerste kolonisten, de bisschop van Utrecht en het Maas-Merwedegebied, de Lek en de Hollandse ijsel in de vroege Middeleeuwen, de zorg voor de dijken in het baljuwschap Zuid-Holland en de oprichting van het hoogheemraadschap van de Alblasserwaard in 1277 geven de locaal- en regionaal historisch onderzoekers onmisbare informatie.

Om enig begrip te krijgen in hoe de eerste ontginners te werk gingen, wat voor invloed en belangen de bisschop uit Utrecht had die in het kielzog van de ontginners parochies stichten, hoe de graaf van Holland de voorwaarden creëerde (uiteraard niet gespeend van eigenbelang) en met wat voor problemen (waterhuishouding, oorlogen, ziekten en andere rampspoed) deze eerste bewoners van het Benedenrivierengebied, is dit 'basiswerk' van Peter Henderikx verplichte kost voor elke geïnteresseerde in de ontstaansgeschiedenis het Benedenrivierengebied.