|
De mirakelse moeilijkheid Souburgh
Op zowel de Gorkumse,- als de Leidse
Donkerslootkaart staat het kasteel
Souburgh (of de restanten ervan)
aangegeven. Het kasteel lag vanaf
de 13de eeuw aan het veenriviertje de
Alblas nabij het dorp Alblasserdam.
In het begin van de 15de eeuw is
(tenminste een deel van) het kasteel
verloren gegaan. Van het kasteel rest nu
niets meer dan een slotgracht en het
eilandje waarop het kasteel gestaan
heeft. Onder de grond liggen nog zware
fundamenten.
Tijdens het onderzoek vond ik in de
beeldbank van het erfgoedcentrum
Dordrecht een afbeelding met de tekst
'Out Souburg in Zuijthollant bij
alblasserdam' (zie afb 1).
|
 |
|
Afb. 1
Kasteel Souburg, Erfgoedcentrum
Dordrecht, Dordracum Illustratum,
inv. nr. 551_36201 |
Als we de afbeelding van de Gorkumse
manuscriptkaart vergelijken met de
Oost-Indische inkt tekening uit 1770 is de gelijkenis met de
afbeelding van de Gorkumse kaart op (zie afb 2)
op zijn minst opvallend. Tenminste een deel van het
kasteel lijkt op de Gorkumse kaart nog
overeind te staan.
|
 |
|
Afb. 2 Uitsnede van de Gorkumse
kaart met 'Subborch mit des nes'
'nes' is de naam van het naast
het kasteel gelegen landje dat
ermee 'in verbinding staat'.
Rechtsonder een mooie, vroege
afbeelding van de Souburgsche
molen.
Copyright Gemeente archief
Gorinchem, inv. nr 92, foto's
Geert Ouweneel (HVWA). |
Er zijn een aantal mirakelse
moeilijkheden rondom de afbeeldingen van
het kasteel Souburgh op beide
manuscriptkaarten;
1- op het dak van het linkerhuis staat
iets wat op een kruis lijkt met op de
rechterpoot wat onduidelijke krabbeltjes. Wat heeft
de kaartmaker hier willen aangeven? Is
het niets meer dan een slecht getekende
schoorsteen, heeft er op het dak een
'afweerkruis' tegen slechte geesten
gestaan of is het een duiventil voor
duivenpost, een communicatiemiddel in
die tijd?
2 - een andere verklaring lijkt
vergezocht, maar in dit stadium sluit ik
niets uit. Is het krabbeltje op de
rechterpoot het cijfer 18? Om dit
toe te lichten zetten we het detail van het
dak van kasteel Souburgh op de Gorkumse kaart naast die
van de
achtermuur van het kasteel op de Leidse
kaart. Wat in eerste instantie op twee
raamopeningen lijkt kan ook worden
gezien als het cijfer 18.
|
 |
 |
|
Gorkumse kaart; staat er in het kruis, boven op
het dak het nummer '18'? Zie ook
de vreemde vertekening van het
rechterdak. Is dit een
aanwijzing voor het restant van
de toren? |
Leidse kaart; staat er in de achtergevel het
nummer '18' of gaat het hier om
raamopeningen. |
|
3 - Nog een 'mirakels probleem'. Het dak van het rechterhuis
op de Gorkumse kaart is wat
vertekend weergegeven. Heeft de
kaartmaker hier destijds de nog
(deels) aanwezige toren aan willen
geven?
4 - Als
we goed kijken naar de afbeelding van
Souburgh op de Leidse kaart (zie afb 3)
zien we dat links naast de ronde toren
een vreemd lijntje loopt tot aan de
schoorsteen. Heeft de kaartmaker hier
aan willen geven dat het om een ruïne
gaat?
|
 |
|
Afb. 3 Souburgh op de Leidse
kaart. Links naast de ronde
toren een vreemd krabbeltje. |
Op deze Leidse kaart staat het kasteel
afgebeeld met een ronde toren.
Opgravingen tonen echter aan dat het
kasteel vierkante torens had. Het gaat
hier dus, net als bij de meeste andere
afbeeldingen op deze kaart, om
een fantasievoorstelling van het
kasteel.
Tenslotte nog dit. Heeft de
tekenaar van de Oost-Indische inkt
tekening uit 1770 met daarop het kasteel weet gehad van de Gorkumse
kaart uit 1545? Met andere woorden heeft de Gorkumse
kaart model gestaan voor deze tekening en is het niet meer
dan een deels op fantasie beruste
reconstructie of had de tekenaar
andere (verloren gegane) bronnen tot
zijn beschikking? Warempel een paar
mirakelse moeilijkheden dus. Wie het weet mag het
(indien mogelijk onderbouwt met
bewijslast) zeggen.
|
