|
De klepduiker
Henk van de Graaf
Zaterdag 28 juli 1990. Drie jongens leggen met een bootje
aan bij een eilandje in een pas gegraven meertje. Eén van de
jongens graaft wat in de grond, vindt een botje en gooit het
achteloos weg. Als even later een ribbenkast en een
menselijke schedel naar boven komt, slaan de jongens alarm.
Er wordt gedacht aan een moord en de politie verzamelt de
botten.
Het gerechtelijk laboratorium meldt dat de dood meer dan 20
jaar geleden is ingetreden en daarmee is de eventuele
moord verjaard.
De botten worden overgedragen aan archeologen die tot een
spectaculaire conclusie komen.
Het gaat om een man van tussen de 38 en 48. De ouderdom van
het skelet is ruim 3300 jaar!
Onbeperkt houdbaar
Het
is 3900 vóór Christus. Met boomstamkano's bereiken de eerste
bewoners de meest westelijke gelegen stroomrug in het
deltagebied van de grote rivieren. Het is een woest
getijdengebied met rivieren en kreken te midden van moeras-
en kweldergebieden. De rivier heeft er een stroomrug van
zand en slib afgezet, een verhoging in het landschap, een
droge plek in het midden van een zeer vruchtbaar gebied. Een
waterwereld met voldoende voedsel.
Duizenden jaren zouden de bewoners er leven van jacht,
visserij en het verzamelen van planten. De sporen die deze
mensen hebben achtergelaten, zijn langzaam weggezakt in het zompige
veen.
Stormvloeden hebben het vervolgens afgedekt onder een
zuurstofdichte laag van slib en klei, en die conserveerden
het in een kleipakket met bijna 'onbeperkte
houdbaarheidsdatum'. Het is slechts het verstrijken van tijd
en een flinke dosis geluk die het weer aan de oppervlakte
zou brengen.
De Kaviaareters
 Najaar
1958. Bij werkzaamheden in Vlaardingen graaft een
dragline een vuurstenen bijl op. Als er meer vondsten
bovenkomen, start er een opgravingcampagne die van 1959 tot
en met 1964 heeft geduurd.
Naast menselijke bewoningsresten worden tenminste 26
verschillende vogelsoorten gevonden, waaronder veel
eendensoorten en zelfs een botje van een Kroeskoppelikaan.
Zoogdieren als Wild zwijn, Edelhert, Ree, Bever, Wilde kat,
Boommarter, Nerts, Bunzing en zelfs de Bruine beer blijken
op het menu van de rivierbewoners te hebben gestaan.
Er wordt een fuik aangetroffen die wordt gedateerd tussen
2900 en 2600 vóór Christus, waarmee vissoorten als Aal,
Kwabaal, Prik en Puitaal zijn gevangen. Het is dan inmiddels wel
duidelijk dat er een archeologische schatkamer is
aangeboord.
Een opmerkelijke vondst is een met palen afgesloten kreek,
mogelijk een visval voor de Steur; een prehistorische
vissoort die enkele meters lang kon worden, een belangrijke
bron van eiwitten vormde en - curieus - leverancier van het
ook nu nog zeer gewilde en uiterst kostbare kaviaar. Het
levert de prehistorische bewoners de bijnaam 'De
Kaviaareters' op.
Klepduiker
1995, Vlaardingen, bedrijventerrein Hoogstad. Er wordt een
unieke vondst gedaan.
Het is bij archeologen al langer bekend dat er rond 175 vóór
Christus dammen werden gebouwd om grip te krijgen op het in-
en uitstromende getijdenwater.
Bij het afsluiten van een kreek door een dam ontstaat echter
het probleem dat overtollig regenwater niet meer kan worden
afgevoerd en er vernatting van het achterland zou ontstaan.
Het moet ergens in de eerste eeuw ná Christus zijn geweest toen
iemand op het geniale idee is gekomen om in een dam een
holle boomstam te leggen. Hierdoor blijkt de waterstand in
de kreek beter beheersbaar te zijn. Het bijzondere is echter
een houten klepje aan de boomstam dat door het opkomende
'buitenwater' wordt
dichtgedrukt en bij veel regenwater, als het waterpeil in de
kreek stijgt, wordt open gedrukt zodat de kreek kan leeglopen.
De opgegraven, in elkaar geschoven boomstammen zijn een uniek
'document' die de inventiviteit van de vroege mens
blootlegt en zijn drang om de leefomgeving te beheersen.
Er zijn in het Maasmondgebied elf van dergelijke duikers
aangetroffen en het lijkt erop, gezien het feit dat er maar
drie duikers buiten het Maasmondgebied zijn aangetroffen,
dat het om een lokale uitvinding gaat en niet een Romeinse
innovatie.
De gevonden klepduiker word gedateerd op 75 - 125 ná Christus en
is daarmee de oudste, tot nu toe gevonden duiker van West-Europa.
Eureka
 Is
het een holle boomstam geweest die in een dichtslibbende
kreek is vastgelopen waar het 'Vlaardingenmens' naar heeft
staan kijken toen hem een licht is opgegaan?
Is het misschien een dam van een Bever geweest, die destijds volop
in het gebied hebben geleefd, die hem of haar op
het lumineuze idee bracht?
Of is het die ene geniale
gedachte geweest, een Einsteinachtige brainwave, een
'Eureka' van een verlichte geest die, in het door
wateroverlast geplaagd gebied, op het idee is gekomen van de klepduiker?
We zullen het nooit weten, maar met de drang tot het
beheersen van de waterhuishouding in zijn leefgebied was het
deze 'riviermens' die de basis heeft gelegd voor de uiteindelijke
ontginning van het Deltagebied en indirect zelfs die van de
baggerindustrie waar Nederland duizenden jaren later
wereldwijd respect mee heeft afgedwongen.
Zie ook het artikel;
De stroomrug (archief)
|
