Een kijkje in een andere wereld
 Jacques van der Neut
 

  
 - Boswachter op bezoek in Senegal -

Onlangs werd de Spoonbill Workshop gehouden in Djoudj, een nationaal park in het noorden van Senegal.
Namens Staatsbosbeheer nam ik deel aan deze tweejaarlijkse bijeenkomst.
Op deze conferentie stond zoals gewoonlijk het wel en wee van de lepelaar centraal. Diverse onderzoekers en terreinopzichters uit Hongarije, Bulgarije, Servië, Italië, Turkije, Engeland, Duitsland, Frankrijk en Nederland presenteerden hun onderzoeksresultaten.
Nederland blijkt nog steeds bijzonder in trek bij lepelaars. In 2007 telde ons land maar liefst 1900 broedparen.  

Ralreiger

Wirwar van geulen
Djoudj, de delta van de Senegal rivier, is een wirwar van kanalen, geulen en uitgestrekte overstromingsvlakten. Door een weelderige groei van lotussen kleuren grote poelen er intens wit. De Senegal rivier ontspringt in het bergachtige Fouta Djalon in Guinee. Vervolgens stroomt de rivier door Mali en vormt verder de grens tussen Senegal en Mauritanië. De Senegal rivier mondt bij Saint-Louis uit in de Atlantische Oceaan. Bij het zien van die machtige waterstroom moest ik denken aan ‘onze’ delta.
De Senegal rivier is namelijk afgedamd (Diama dam) en zo verstomde de machtige hartslag van dit gebied. Hetzelfde proces maakten wij ook mee met de afsluiting van het Haringvliet in 1970. De getijdenwerking in de Biesbosch verminderde hierdoor aanzienlijk.
 
De Diama dam ligt op 27 kilometer van de monding. Het voornaamste doel was het beletten van de instroom van zout water naar het binnenland gedurende het droge seizoen. De overstromingsvlakten liggen er thans verlaten bij en zijn wit uitgeslagen door het in de bodem aanwezige zout. In Senegal regent het relatief weinig.
De uitloging van de bodem is dus een bijzonder langdurig proces. Door het open karakter vormen de zandvlakten echter een  geschikt terrein voor steppenvogels zoals sporenkievit, diverse soorten zandhoenders, leeuweriken en grielen.

De Wereldbank en de Diama dam
Voor de bouw van de Diama dam diende de regering van Mauritanië destijds een verzoek in bij de Wereldbank. Deze instantie weigerde echter financiële steun te verlenen, vanwege de grote gevolgen voor het milieu. De Mauritaanse overheid richtte zich vervolgens tot Iran, waar Ayatollah Khomeini aan het bewind was. Iran verleende wel financiële steun voor dit project, op voorwaarde dat de officiële naam van Mauritanië zou veranderen in République Islamique de Mauretanie. De bouw van de Diama dam was een gezamenlijk project van Mali, Senegal en Mauritanië.
De werkzaamheden begonnen op 12 september 1981 en werden in augustus 1986 afgerond. De Diama dam is voorzien van sluizen voor de scheepvaart.

Uitstekende visstek Door het verdwijnen van het getij is Djoudj veranderd in een oneindig plassengebied met op grote schaal afstervende en kwijnende bomen. Sommige poelen drogen totaal op. De diepere geulen blijven watervoerend en zijn een lustoord voor tientallen reuzensterns en honderden lachsterns.

In boomskeletten zitten regelmatig Afrikaanse visarenden. Grote, visetende roofvogels met een opvallend witte kop en schouders.
De uitgestrekte waterpartijen vormen tevens een uitstekende visstek voor grote zilverreiger, kleine zilverreiger, westelijke rifreiger, nimmerzat (een soort ooievaar), kwak, ralreiger en Afrikaanse aalscholver. Grote groepen flamingo’s dwarrelen als een rozerood lint boven immense lagunes. Overal vogels. Lepelaars, soms zien we groepen van 500-600 vogels, worden door de deelnemers van de Spoonbill Workshop minutieus met telescopen bekeken. Veel vogels zijn immers voorzien van kleurringen. Sommige lepelaars worden individueel herkend! Een paar maanden geleden geringd als donsjong en nu staat de ringer duizenden kilometers verder wederom oog in oog met dezelfde vogel. Een wonderlijk weerzien. In Spanje broedende lepelaars overwinteren bij voorkeur in Djoudj. De in ons land broedende lepelaars trekken massaal naar de Banc d’Aquin in Mauritanië.

Pelikanen Copyright Jacques van der Neut.

In Djoudj leven ook roze pelikanen, grote zware vogels die bij het opstijgen gebruik maken van een aanloop. Het afschuimen van zo’n waterpartij door pelikanen is een spectaculair schouwspel. Overal gespetter en geplons. De beesten zwemmen naar elkaar en duiken tegelijkertijd onder water. Met overvolle keelzakken komen ze weer boven. Niet alleen vogels jagen hier op een maaltje vis. Meerdere malen ontmoeten we vissers die in de weer zijn met ranke, houten boten en netten. Bij het passeren wordt er uitgebreid gegroet. Zwaaiende nettenboeters en lachende kinderen in een wereld van stof en zand.
 

Reageer op dit artikel