Terug naar inhoudsopgave

Behoort tot de Boraginaceae (ruwbladigenfamilie).
Bloeitijd: een overblijvende plant ongeveer 80 cm hoog (in Europa soms wel tot 1500 cm hoog) met forse lancetvormige bladeren, behaarde stengels. Roomwitte tot roze/violet of vuilpaarse, klokvormige bloemen hangend in trossen die van mei tot september bloeien. Dikke vlezige wortel, van buiten zwart en van binnen wit.
Er zijn vele kruisingen en variëteiten met vergelijkbare eigenschappen.

Geschiedenis
In de Latijnse geslachtsnaam 'Symphytum' zit het Griekse werkwoord ‘symphein', wat samengroeien betekent. Uit de naam kunnen we opmaken waarom reeds eeuwenlang de gesneden plant in kompressen werd toegepast als wondkruid bij beenbreuken en kneuzingen. Galenus beval de plant eveneens aan bij bronchiale aandoeningen en diarree.

De naam 'officinale' geeft aan dat de plant ook voorkwam in de middeleeuwse kloostertuinen. Hildegard von Bingen en Paracelsus beschreven de plant onder de naam 'consolida' afgeleid van het Latijnse werkwoord consolidare, wat vastmaken betekent. Dodonaeus adviseerde de smeerwortel ook nog bij huiduitslag.
In de volksgeneeskunde is het gebruik bij huidaandoeningen, wonden, spier- en gewrichtspijn blijven bestaan.
Er zouden ook magische krachten toe te schrijven zijn aan de smeerwortel. 
Als je op reis gaat stop dan wat smeerwortel in je tas en koffer, grote kans dat ze niet gestolen worden.

Geneeskracht
Moderne onderzoeken hebben de waarde van veel van deze oude toepassingen bevestigd. Ze hebben aangetoond dat de smeerwortel met name door de stof allantoïne het weefsel rond de wond aanzet tot granulatie (vorming van nieuw weefsel). Natuurlijke crèmes waarin deze plant is verwerkt kunnen met succes worden toegepast bij littekenweefsel. Zodra een wond dicht is een aantal weken blijven masseren met smeerwortelcrème en het litteken wordt zacht en minder zichtbaar. In de dermatologie wordt allantoïne, maar dan gesynthetiseerd, vaak voorgeschreven bij slecht helende wonden. De stof ’tannine’ heeft een samentrekkende werking waardoor een wond als het ware sneller dicht gaat.
Ook is bewezen dat de smeerwortel helpt bij gewrichtspijn.

Geneeskrachtige eigenshappen: pijnstillend, ontstekingsremmend en wondhelend. Men kan overgevoelig zijn voor soorten van de Boraginaceae.
Gebruikte delen: vier jaar oude gedroogde wortels (niet eetbaar).
Inhoudsstoffen: alkaloïden, koolhydraten, allantoïne. Tannine, rosmarinezuur.

Waarschuwing
Recente onderzoeken hebben aangetoond dat smeerwortel de alkaloïden (giftige stoffen) pyrrolizidine- alkaloïden bevat; deze (met name geïsoleerde) stoffen kunnen leverbeschadigingen veroorzaken. Inwendig gebruik is daarom niet aan te raden en uitwendig gebruik bij een beschadigde huid moet worden vermeden. Dit is de rede waarom in sommige landen de plant verboden is om te verwerken in producten.  

Kompres bij gewrichtspijn
Laat 25 gram gesneden wortel vijf minuten koken in een kwart liter water en daarna 30 minuten trekken. Uitwendig met behulp van een kompres toepassen.

Kneuzingen en verstuikingen
Breng een geraspte wortel uitwendig aan met behulp van een omslag. Een goed alternatief voor mensen die allergisch reageren op Arnica.

Tijdens een wandeling gestoken door insecten of door je enkel gegaan? Kneus een blad van de smeerwortel en wrijf over de jeukende bult of  bindt een blad van de smeerwortel om de enkel en maak vast met een stokje of zakdoek.

Reageer op dit artikel

Terug naar inhoudsopgave